ПЛАНЕТНІКІ

Планетнікі - дэманы аблокаў. Гэтыя духі знаходзяцца ў дажджавых хмарах, кіруюць іх рухам.

Яны цягнуць хмары па небе, пасвяць іх, з дапамогай вясёлкі таўкуць лёд, ператвараючы яго ў град.

Пасылаюць на зямлю дажджы ці стрымліваюць іх, караюць градам за грахі.

Могуць паўстаць у выглядзе арла, змея, цмока.

Крыніца: http://ekouglich.ucoz.ru/load/istorija_i_kraevedenie/slavjanskie_dukhi_stikhij_1/2-1-0-7

ПЛАНЕТНІКІ

С.М.Талстая

Планетнікі - у паўднёвых і заходніх славян міфічныя істоты, якія знаходзяцца ў дажджавых і градавых хмарах, кіраўнікі рухам хмар, уляганнямі, ветрам, надвор'ем.

Характэрны для дэманалагічных уяўленняў польска - паўднёваславянскага арэала. У паўднёваславянскай (асоб. сербскай) традыцыі ўлада над хмарамі прыпісваецца так наз. пагібалцам, г. зн. "нячыстым", "заложным нябожчыкам" (людзям, якія памерлі раптоўнай і ненатуральнай смерцю), першым чынам тапельцам і шыбенікам, якія гоняць па небе хмары - "статкі гавяд" (кароў).

Акрамя таго, правадыры хмар могуць уяўляцца ў выглядзе арла, змея, цмока (гл. Хала). У польскай традыцыі гэта функцыя прыналежыць ПЛАНЕТНІКАМ, ці хмурнікам, якія цягнуць хмары па небе, трымаюць іх, каб не ішоў дождж; збіваюць смугу ў хмару, напаўняюць хмары вадой з дапамогай вясёлкі, таўкуць жалезнымі ланцугамі лёд, ператвараючы яго ў град, пасылаюць на зямлю дажджы, караюць градам за грахі (нараджэнне і забойства пазашлюбнага дзіцяці, сужыццё дачкі з бацькам і т.п.).

ПЛАНЕТНІКІ маюць антрапаморфнае аблічча: у іх ператвараюцца дзеці, якія памерлі нехрышчонымі, скінутыя ці прыспаныя маці, атручаныя ці забітыя; тапельцы, шыбенікі і інш. нячыстыя нябожчыкі, дзеці багінак і стрыгоней (упіраў). Планетнікамі маглі таксама станавіцца двоедушнікі, якія падчас навальніцы, буры пераносіліся на неба.

Часам ПЛАНЕТНІКІ спадалі на зямлю з хмар разам з ліўнем ці сыходзілі на зямлю, каб паправіць абарваўшуюся вяроўку. ПЛАНЕТНІК мог апусціцца толькі на мяжу сёлаў, ішоў да найблізкага сяла і прасіў у першага сустрэчнага малака ад чорнай каровы і яйкі ад чорнай курыцы, а затым вяртаўся на мяжу і адтуль разам са смугой узносіўся на сваю хмару.

ПЛАНЕТНІКІ бывалі дружалюбнымі ў адносінах да сустрэчных людзей, папярэджвалі іх пра буру і град. Лічыцца, што ПЛАНЕТНІКІ сілкуюцца ў аблоках мукой, якую людзі кідаюць у агонь, каб абараніцца ад граду.

ПЛАНЕТНІКАМІ маглі зваць і звычайных людзей, якія ўмелі прадказваць надвор'е і адганяць хмары ад свайго сяла (з дапамогай вострых жалезных прылад. адмысловай палкі, якой разбаранялі жабу і вужа; адмысловаю замовай – малітвай і т.п.). ПЛАНЕТНІКАМ блізкія серб. здухач, ст.-рус. воблакапрагоннік, воблакаганіцель.