ЁЛУП

Каменныя, драўляныя або металёвыя скульптурныя выявы паганскіх багоў. Кожны І. увасабляў пэнага бога. У часы паганства І. устанаўлівалі на капішчах як аб’екты пакланення. Пасля прыняцця хрысціянства вядомыя выпадкі высякання крыжоў на І. Часам І. надавалі форму крыжа (в. Грабаўцы і Залуззе Жабінкаўскага, Буцькі Пружанскага, Даўгінава Вілейскага р-наў).

Значная частка І. пры хрышчэнні была знішчана (спалена, закапана ў зямлю ці затоплена ў вадаёмах), іх месца заступілі вялікія слупы з выразанымі выявамі Божай Маці, Збаўцы або Іаана Прадцечы (напрыклад, у колішніх ваколіцах Нясвіжа, паводле П. М. Шпілеўскага). Найбольш старажытнымі І. з’яўляюцца статуйкі, знойдзеныя на паселішчы Асавец Бешанковіцкавага р-на (позні неаліт і ранні бронзавы век).

Каменныя І. былі вышынёй 0,6 – 1,2 м (металёвыя меншых памераў) з выявамі ад аднаго да чатырох твараў, часцей з адным тварам. Найбольш вядомыя Шклоўскі ідал (“Ёлуп”, захоўваецца ў Нацыянальным музеі Рэспублікі Беларусь) і Слонімскі (захоўваецца ў Слонімскім краязнаўчым музеі). Блізу в. Млыны Камянецкага і Багуслаўцы Пружанскага р-наў былі выяўлены каменныя І. з трыма тварамі.

Блізу в. Богіна Браслаўскага р-на на востраве Богінскага возера стаяў І. “Стод”. Яго вышыня адпавядала палове сярэдняга чалавечага росту, рукі складзены на грудзях. Блізу в. Слабодка Смалявіцкага р-на быў І. “Цар Давыд”.

Вядомыя І. у выглядзе чатырохгранных слупоў каля в. Ульянавічы Сененскага р-на, а таксама па берагах рэк Бярэзіны, Случы і Прыпяці. У 1684 годзе ў руінах старажытнага будынка каля Віцебска знойдзены залаты І. Перуна, а ў 1860 годзе на Барысаўшчыне ў дупле дуба – два І. – з серабра і з бронзы.

Крыніца: http://rv-blr.com/dictonary/view/2082