НА МIКIТУ-ГУСЯТНIКА

На Мiкiту-гусятнiка – 28 верасня – на вясковых падворках бiлi выгадаваных за лета гусакоў – для свайго стала i на продаж. Згодна з павер'ямi, у гэты дзень дамавiк насылаў на гусакоў сурокi. Калi ж птушка гублялася, гэта лiчылi гарэзамi вадзянiка.

Таму i дамавiка, i «гаспадара вады» пажадана было задобрыць да наступнай вясны. Існаваў нават пэўны рытуал. З усiх гусакоў, прыгатаваных на мяса, выбiралi найгоршага, забiвалi яго i без галавы кiдалi ў раку цi возера.

Гэта было своеасаблiвае ахвяраванне вадзянiку. Галаву гусака неабходна было ахвяраваць дамавiку – яе неслi ў хату i клалi пад прыпечкам. Звычайна Мiкiтаў дзень заканчваўся «гусiным сталом», галоўным упрыгажэннем i пачастункам якога быў засмажаны гусак.

У народзе прыкмячалi, што з гэтага дня дзiкiя гусi адлятаюць на поўдзень: «Гусi адлятаюць – зiму на хвасце нясуць».

Па гомане адлятаючых гусей меркавалi аб надыходзе хуткiх маразоў. Казалi: калi гусакi ляцяць нiзка, зiма прыйдзе хутка, калi высока – маразоў яшчэ доўга не будзе.

А яшчэ прыкмячалi так: калi гусi адлятаюць на Сямёнаў дзень (14 верасня), чакай ранняй зiмы. Па паводзiнах гусей прадказвалi будучае надвор'е не толькi восенню, але i вясной, калі гусi прылятаюць з выраю: калi ён стаiць на адной назе, падцiснуўшы другую, цi лопае крыламi – да маразоў; хавае пад крыло нос – да холаду.

Даволi распаўсюджаным была наступная калядная варажба аб шлюбе. У хату пускалi гусака: да якой дзяўчыны гусак першым падыдзе, тая першай i шлюб возьме.

Калi хлопец або дзяўчына бачылi ў сне гусака, гэта прадказвала хуткае вяселле.

У беларускiм народным календары ёсць яшчэ адзiн дзень, якi называюць «гусiным святам» – гэта 31 студзеня, дзень ушанавання святога Апанаса, якога лiчаць ахоўнiкам гусакоў.

З гэтага дня пачынаюць кармiць гусей зернем. А яшчэ ў народзе лiчылi: калi гуска прынясе два яйкi ў адзiн дзень, гэта прадказвае няшчасце ў сям'i.

Каб засцерагчыся ад бедаў i нястачаў, нiколi не саджалi гуску на яйкi ў свята Дабравешчання.

Старыя людзi казалi: «Калi на Дабравешчанне курыца або гуска знясе яйка, з яго атрымаецца пачвара або калека». (Беларуская міталогія).

Аўтар: Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК, «Звязда».

Крыніца: http://www.belarustime.ru/belarus/nativeword/acc1897e23ffdaa6.html