ПАЛУДНІЦА

Галасы стагодзьдзя . Мінулы век у памяці сучасьнікаў.

Матчына гісторыя – зь ейнага дзяцінства. Жыла яна тады на Палесьсі, на хутары сярод балотаў і лесу. Было гэта напрыканцы вайны, і ў лясох сядзелі партызаны. І вось недзе напачатку вясны, яшчэ сьнег ляжаў, апоўдні была яна з братам у лесе каля хутару.

Маці мая (тады 10 гадоў ёй было) гойдалася на галіне на паляне і раптам бачыць – проста перад ёй ідзе праз паляну маладая кабета, басанож па сьнезе, у цёмна ружовай сукні, з голымі рукамі і клункам праз плячо.

А росту яна была незвычайнага – нашмат вышэй чалавека, – сказала мамка. Прайшла паўз мамку, азірнулася і зьнікла за елкамі. Маці спалохалася, стала брата клікаць, а той выходзіць акурат з-за тых елак і кажа, што не было там ніякай кабеты, нікога ён ня бачыў.

Пасьмяяліся тады з мамкі ўсе ейныя сямейнікі – прымроілася, маўляў, нешта. І толькі праз гады мамчына сьвякроўка, мая бабуля, патлумачыла ёй, што была гэта Палудніца, якая зьяўляецца людзям апоўдні басанож і з клункам і заўсёды нейкія перамены прыносіць.

Мамка ж мая пасьля вырасла, паехала ў горад, пайшла працаваць на фабрыку і больш Палудніцаў ня бачыла. Караліна Мацкевіч

Крыніца: http://archive.svaboda.org/halasy/mackievic.html

ПАЛУДНІЦЫ

В.В. Іваноў, В.Н. Тапароў

Палудніца - у славянскай міфалогіі палявы дух, у прыватнасці ўвасабленне сонечнага ўдару. Палудніцу уяўлялі ў выглядзе дзяўчыны ў белай сукенцы, з доўгімі валасамі або калматай старой, якая з'яўляецца ў поле (звычайна ў жыце) і што пераследвае тых, хто працуе ў поле. Палудніца можа звярнуць шыю, выкрасці дзіця, пакінутае ў полі;

Палудніцай палохаюць таксама дзяцей, якія забіраюцца ў агароды. Выява Палудніцы у народных вераваннях часам зліваецца з выявай русалак. Палудніца - Дух поўдня, пасяляўшыйся ў засеяных хлебам палях.

Палудніца з'яўляецца ў выяве страшнай або, наадварот, вельмі прыгожай дзяўчыны, апранутай ва ўсё белае. З'яўляецца яна звычайна ў самы поўдзень падчас паспявання збажыны. Тых хто працуе ў гэты час, Палудніца берэ за галаву і круціць, пакуль у іх не забаліць шыя.

Яна таксама можа завабліваць ласункамі дзяцей у жыта, дзе яны доўга потым блукаюць. Яна і гаспадыня, і дух поля, і ўвасабленне паўдзённага росквіту зямлі, яе сілы і ўрадлівасці.

Яе яшчэ звалі "захавальніцай поля з жытам": “Палудніца ёсць тая ж Ржыца". Распавядалі, што ў самы поўдзень яна ходзіць па вёсках, "скошваючы стаяўшых". "Як убачыш, што поўдзень, кладзіся".

Гэта знайшло адлюстраванне ў звычаі сялян адпачываць у сярэдзіне дня - часу найбольшай актыўнасці сонца, калі разнастайныя дзённыя духі і істоты здабывалі найбольшую сілу.

Выява Палудніцы дваяка: "добрая - закрывае апоўдні велічэзнай патэльняй хлеб і траву, а злая - абгортвае патэльню другім бокам і прыпякае малако хлебных зерняў і кветкі травы". Дні, у якія Палудніцы лічыліся найболей моцнымі і небяспечнымі, прыходзіліся на самую сярэдзіну года: з 6 па 19 ліпеня. У гэты час не жалі пасля поўдня, не купаліся, не сціралі.

Ад іх хаваліся, шчыльна зачыняючы дзверы і аканіцы. Не паспеўшых схавацца Палудніцы маглі вылавіць, заказытаць да смерці. Імі палохалі дзяцей: "Палудніца тамака ў гароху сядзіць".

Палудніца - "злы дух апоўдня ў жыце, у палях, агародзе, якім палохаюць дзяцей", "таму што яна дапамагае ўтрымаць дзяцей ад нападаў на агароды падчас пасляабедзеннага сну дарослых".

Сама міфічная постаць з'яўляецца старой. Палудніцы (або паўудзёніцы) - у славянскай міфалогіі від духаў, які адносіцца да берагіняў поля або зямлі....

Крыніца: http://dreamworlds.ru/intersnosti/19304-slavjanskie-mify.html