КАШЧЭЙ, КАШЧ, КАСЦЕЙ

Злосны вядун-варажбіт, адзін з вобразаў антаганіста галоўнага героя ў чарадзейнай казцы. Асноўны казачны сюжэт, звязаны з К., апавядае пра выкраданне красуні-дзяўчыны, якую спрабуе выратаваць галоўны герой.

Яна разам з К. апынаецца ў “іншым свеце”, а разам з ёй з зямлі знікае плоднасць. Дзякуючы герою, які здабывае смерць К., схаваную ў яйку, або дзякуючы яго каню, які забівае К., красуня-дзяўчына становіцца жонкай героя, вяртаецца на зямлю, і разам з ёй вяртаюцца плоднасць і дабрабыт.

Казка пра К. стасуецца з папулярным у індаеўрапейцаў міфам аб вяртанні плоднасці на зямлю, як, напрыклад, у ведыйскім міфе пра выкраданне дэманічным змеем Валай статкаў свойскай жывёлы і водаў аб перамозе над ім Бога – Грымотніка Індры.

Гэта ставіць казку пра К. у шэраг каляндарных міфаў, якія выкарыстоўваліся дзеля тлумачэння няспыннага і цыклічнага паўтарэння сезонаў (параўн. прозвішча К. у казках – Бессмяротны, неўміручы).

Этымалогія яго імя дакладна не вызначаная. Даследнікі шукаюць сувязь са словам “костка” ці з семантыкай валодання нейкім багаццем (параўн. імя ведыйскага змея Валы і яго сувязь з і.-е. *uel -/*ual-/*ul-, звязанае з семантыкай свету памерлых, але адначасова з багаццем, плоднасцю і тэмай валадарання наагул).

Б. Рыбакоў бачыць у вобразе К. адлюстраванне вынішчальных набегаў качавых плямёнаў на славянскае стэпавае памежжа. Такую думку можна прыняць толькі як прыватны выпадак, калі вобраз захопніка з іншага геаграфічнага рэгіёна накладаўся на мясцовыя старажытныя міфалагічныя вобразы, звязаныя з іншым светам

Крыніца: http://rv-blr.com/dictonary/view/2562