БЫЦЬ БЯДЗЕ?

Сярод традыцыйных уяўленняў славянскiх народаў аб пабудове свету пэўнае месца займалi спосабы i сродкi атрымання iнфармацыi аб смерцi чалавека. Такiм прадказаннем маглi стаць самыя розныя рэчы цi непрадбачныя на першы погляд з’явы.

-l лiчылася, што калi чалавек дакладна чуў, як яго паклiкалi па iменi, але пры гэтым не бачыў таго, хто яго клiкаў, гэта душы продкаў даюць знак збiрацца да iх;

-l дрэнным прадказаннем лiчыўся сон, у якiм чалавека клiчуць "да сябе" памерлыя раней сваякi цi знаёмыя;

-l хуткую смерць прадказвала лясная птушка (варона, сава, пугач), якая залятала ў вёску.

Калi яна сядала на страху хаты, чакалi смерцi гаспадара той хаты; калi яна сядала на дрэва цi царкву (нiчыё месца), чакалi мор, эпiдэмiю цi iншыя нягоды, у вынiку якiх можа пацярпець вялiкая колькасць людзей;

-l калi птушка (часцей за ўсё ластаўка) рэзка грукне ў ваконную шыбу цi заляцiць у хату — чакалi смерцi сярод хатнiх;

-l калi ў дзень iмянiн няўдала пякуцца караваi (цеста не ўстае), iмянiннiк памрэ ў гэтым жа годзе;

-l сабака доўга вые, апусцiўшы галаву да зямлi, цi вырыў у садзе вялiкую ямiну — чакай няшчасця;

-l калi ў хаце пасялiўся конiк i стаў гучна стракатаць, гэта значыць, што ён "выжывае" гаспадароў з хаты;

-l прадказаннем смерцi была i нечакана разбiтая ў хаце iкона;

-l калi на толькi што засланым абрусе пасярэдзiне ўтваралася складка ў выглядзе ромба, таксама чакалi самага дрэннага;

-l сон, у якiм у чалавека выпадае зуб з крывёю, прадказваў пахаванне ў хаце.

-Прыкметамi яшчэ адной смерцi ў хаце лiчылiся:

- l калi труна для памерлага зроблена не па яго памерах (замалая цi завялiкая);

- l калi ногi памерлага доўгi час застаюцца цёплымi;

- l калi чалавек памёр з адкрытымi вачыма;

- l калi гадзiннiк б’е адначасова з пахавальным звонам;

- l калi ў сям’i памерлi ў адзiн год два чалавекi, быць i трэцяй труне ў сям’i цi родзе.

Ад боязi смерцi

Ёсць людзi, якiя вельмi пакутуюць з-за свайго страху смерцi, марнеюць яны самi i iх родныя. Каб пазбавiць iх ад гэтага, трэба ўзяць тры шчэпацi шэрага маку, замовiць яго на збыта i абсыпаць галаву гэтага чалавека: "Анел мой зямны, будзь са мной, Божай рабой (iмя). Здымi страх смерцi зброей вечнага жыцця, iмем Бога. Амiн".

Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК.

КАБ НЕ НАКЛІКАЦЬ БЯДУ

З пакалення ў пакаленне, ад дзедаў да ўнукаў перадавалiся правiлы паводзiнаў у сям’i, у момант правядзення сямейна-радавых святаў цi паўсядзённага жыцця, каб абаранiць сябе i сваiх родных ад заўчаснай смерцi, г. зн. "не наклiкаць бяду":

- Катэгарычна забаранялася браць што-небудзь з магiлы цi могiлак — гэта значыць прынесцi ў хату новую бяду.

-Катэгарычна забаранялася ўвечары месцi ў хаце падлогу — гаварылi так: кагосьцi роднага "вымятаеце". Акрамя гэтага, забаранялася месцi падлогу двума венiкамi адначасова.

-Катэгарычна забаранялася месцi падлогу 9 лiпеня, на Фядору. Народныя знахары папярэджвалi: наклiкаеце на сваiх родных бяду.

- Забаранялi месцi падлогу пры нябожчыку, казалi так: хутка "вынесеце" каго-небудзь яшчэ. Вымятаць i мыць падлогу дазвалялася толькi тады, калi працэсiя з нябожчыкам пайшла на могiлкi. І яшчэ — выносiць смецце i вылiваць брудную ваду дазвалялася толькi тады, калi людзi вернуцца з могiлак.

-Забаранялася ў нядзелю ўзбiваць пярыну — казалi так: "паклiчаце ў хату смерць".

-Старыя людзi гаварылi: цяжарная жанчына не павiнна быць хроснай мацi i хрысцiць дзiця, iнакш хтосьцi з гэтых двух немаўлят пойдзе з жыцця.

-Не раiлi браць хроснымi бацькамi людзей з такiмi ж iмёнамi, як i ў бацькоў хрэснiка. У такiм выпадку хросныя бацькi хутка "заменяць" родных.

-Пад страхам смерцi забаранялася вырубаць дрэвы на могiлках!!!

-Нават жартам, па недарэчнасцi цi па асабiстым неразуменнi нiколi i нiкому не жадайце смерцi. Гэты праклён можа павярнуцца супраць вас!

Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК