НОЖ НА СТАЛЕ НАЧАВАЦЬ НЕ ПАВІНЕН

10.01.2008 Нож.

Гэты востры і далёка не небяспечны прадмет хатняга ўжытку традыцыйна лічыўся своеасаблівым абярэгам і дапаможнікам у барацьбе з нячыстай сілай.

* Менавіта нож сяляне выкарыстоўвалі для аховы нехрышчонага дзіцяці. Маці, сыходзячы з хаты, пакідала нож у калысцы пад падушкай, каб нячыстая сіла не падмяніла дзіця ці не пашкодзіла яму.

* Калі ў хату прыходзіла бяда, падчас пахавання ў калыску дзіцяці таксама клалі нож, каб смерць абышла яго.

* Кум і кума, кіруючыся ў царкву хрысціць дзіця, павінны былі абавязкова пераступіць праз нож, які клалі на парозе, "каб да яшчэ нехрышчонага дзіцяці па дарозе не прычапілася нячыстая сіла".

* На Беларусі і ва Украіне паўсюдна быў вядомы наступны абрад лячэння сурочанай каровы: трэба ліць малако хворай скаціны праз нож;

* Калі карова раптам згубілася ці адбілася ад статку, гаспадыня брала нож і тройчы абводзіла ім па перыметры дзвярэй хаты. Лічылася, што такімі магічнымі дзеяннямі яна "зачыняла" сваю карміцельку ад драпежных звяроў.

* Як абярэг, у дзяжу, з якой толькі што дасталі цеста для вясельнага каравая, імгненна ўтыкалі нож, у некаторых выпадках — чатыры нажы, аб чым спявалі ў "каравайных" песнях: "Чатыры нажы ў дзяжы, пятая мая сіла каравай замясіла";

* У той жа час да абыходжання з нажом як прадметам, які падзяляе (раз'ядноўвае) рэчы на некалькі частак, ставілі шэраг умоў і патрабаванняў:

* кухонны нож, звычайна добра навостраны, ніколі не клалі на стол, за якім елі. Сёння пры сервіроўцы сталоў выкарыстоўваюць спецыяльныя нажы, менш вострыя і закругленыя;

* паўсюдна лічылі, што нельга гуляць з нажом — у той жа дзень у хаце здарыцца сварка;

* хто есць з нажа, будзе злосным і нястрыманым у выказваннях;

* нельга пакідаць нож, уваткнутым у хлеб;

* знойдзены нож нельга падымаць і прыносіць дадому ?— такі нож прынясе ў хату няшчасце;

* катэгарычна забаранялася дарыць нож: людзі паміж сабой абавязкова пасварацца;

* калі дзяўчына да вяселля падорыць свайму жаніху нож (напрыклад, складны), такое вяселле не заладзіцца;

* за сталом паміж жаніхом і нявестай ці сямейнай парай не павінен ляжаць нож;

* калі нож зламаўся — гэта лічылася нядобрым знакам. Народная мудрасць вучыла: адкрыйце і закрыйце на кухні, сказаўшы пры гэтым: "Сталь зламілася, я раба (імя) перахрысцілася. Выратуй мяне, крыж Хрыстовы. Амінь. Амінь. Амінь";

*v ніколі не пакідалі на ноч нож на стале. Яго месца — у стале, каб нячыстая сіла не магла яго скарыстаць. Асабліва гэта правіла тычыцца таго нажа, якім рэжуць мяса і які мае кантакт з крывёю жывёлы.

* Катэгарычна забаранялася штосьці рэзаць нажом 11 верасня — дзень пазбаўлення галавы Іаана Прадцечы.

Крыніца: http://www.ng.by/ru/issues?art_id=18690