ПАЦУК

У народнай свядомасцi пацук заўсёды быў звязаны з нячыстай сiлай, чарадзеямi i ведзьмакамi. У некаторых рэгiёнах лiчылi, што дамавiк мог з'явiцца ў выглядзе пацука, i такога пацука кранаць нельга.

У шматлiкiх выпадках пацук атаясамлiваўся з душой чалавека – ён знiкае так хутка i непрыкметна, як душа ў момант смерцi.

Нярэдка ў выглядзе пацука ўяўлялiся душы памерлых. Таму былi пэўныя днi, калi ўсёй вёскай «змагалiся» супраць нашэсця пацукоў i ўсiм светам «выганялi» iх з хатаў.

З паводзiнамi пацукоў народ звязваў шэраг прыкмет i прадказанняў:

-нельга граць на музычным iнструменце ўначы – у хаце з'явяцца пацукi;

-калi пацукi сышлi з хаты – у ёй здарыцца пажар або якое-небудзь iншае няшчасце;

-калi пацукоў з'яўлялася вельмi шмат i яны знiшчалi хлеб, якi захоўваўся ў засеках, гэта прадказвала голад i няўрод;

-калi пацук згрызе верх каравая (хлеба), то хлеб у гэтым годзе будзе дарагiм, калi нiз – танным; -цяжарнай жанчыне нельга адмаўляць у якой-небудзь просьбе, iнакш гаспадарку таго, хто адмовiў, апануюць пацукi;

-той, каму пацукi пагрызуць адзенне цi абутак, хутка сканае;

-жанчынам катэгарычна забаранялася браць у рукi пацука цi забiваць яго – хлеб ад «такiх» рук нiколi не ўстане i будзе нясмачным;

-калi пацуковыя гнёзды знаходзiлi побач з жытнёвымi палеткамi, гэта прадказвала сырое, дажджлiвае надвор'е;

-калi пацуковых гнёздаў было шмат на льняным полi, чакалi зiму з вялiкiм снегам;

-калi пацукi з'ядуць шмат ежы, якую пакiнула без увагi гаспадыня, то ў членаў сям'i будуць балець зубы.

Існаваў шэраг абрадаў i магiчных дзеянняў, якiя перасцерагалi (ахоўвалi) гаспадарку ад гэтых дробных шкоднiкаў:

-для пазбаўлення ад iх хату абыходзiлi з велiкоднай ежай, а па кутах клалi шалупiнне ад асвячоных яек цi маленькiя кавалачкi асвячонай прасвiры;

-нiколi не ўзгадвалi пацукоў за ежай;

-пад снапы як абярэг ад пацукоў падкладвалi «калядны» венiк, альховыя галiнкi цi галiнкi бузiны;

-у тых месцах, дзе захоўвалi збожжа ( у гумне, свiрне) абавязкова падвешвалi забiтую сароку.

Акрамя таго, знахары шырока выкарыстоўвалi смажанае мяса пацукоў для пазбаўлення ад коклюшу, адру, начнога нетрымання, эпiлепсii, а свежая кроў пацука дапамагала зводзiць бародаўкi.

Аўтар: Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК, «Звязда».

Крыніца: http://www.belarustime.ru/belarus/nativeword/b2ab55a4e885a21f.html

ШЭРЫ І АГІДНЫ

Пацук у народнай свядомасці заўсёды быў звязаны з нячыстай сілай. Таму былі пэўныя дні, калі ўсёй вёскай змагаліся супраць нашэсця пацукоў і ўсім светам выганялі іх з хат.

З паводзінамі пацукоў народ звязваў шэраг прыкмет і прадказанняў. Калі пацукі сышлі з хаты – у ёй здарыцца пажар, павадак або якое-небудзь іншае няшчасце;

калі пацукоў з’яўлялася вельмі шмат і яны знішчалі хлеб, які захоўваўся ў засеках, гэта прадказвала голад і няўрод;

лічылі: калі пацук згрызе верх караваю (хлеба), то хлеб у гэтым годзе будзе дарагім, калі ніз – танным;

паўсюдна і сёння ведаюць, што цяжарнай жанчыне нельга адмаўляць у якой-небудзь просьбе, інакш гаспадарку таго, хто адмовіў, апануюць пацукі;

лічылася: той, каму пацукі пагрызуць адзенне ці абутак, хутка цяжка захварэе.

Аўтар: «Народная газета».

Крыніца: http://www.belarustime.ru/belarus/nativeword/f3e1f09c2f1fd21f.html