МАЎКІ

МАЎКІ (наўкі, меўкі) - ва ўсходнеславянскай міфалогіі злыя духі, часта смяротныя. Па ўкраінскіх павер'ях, у мавак ператвараюцца памерлыя да вадахрышча дзеці: імя маўка ўтворана ад "наў" (наўка), што азначае ўвасабленне смерці. Маўкі без целаў і не адлюстроўваюцца ў вадзе, не маюць ценю, спіны ў іх няма, таму бачныя ўсе вантробы. Маўкі і русалкі не адно і тое ж, яны маюць шмат адрозненняў.

МАЎКІ

МАЎКІ - адна з разнавіднасцяў Русалак. Па ўкраінскіх павер'ях у Мавак ператвараюцца памерлыя да вадахрышча дзеці. Імя Маўкі (часам Наўкі), утворана ад паняцця Наў. Маўкі маюць чалавечае цела, а спіны ў іх няма, таму бачныя ўсе вантробы. Моляць падарожных, ахрысціць іх, плачуць. Калі яны яшчэ сярдуюць на жывых, то спрабуюць прывабіць іх у скалы, бурныя воды ракі.

МАЎКІ

МАЎКІ - (слав.міф) від русалак. Асабліва любяць пры поўным месяцы з'яўляцца. Распярэзваюцца так што не ставяць ні ва што ні ахавальны часнык, ні траву палын. І праз жалезны ланцуг не пабаяцца перасягнуць. Маўкі плёскаюцца ў рацэ, а потым вылазяць на бераг чэшуць свае зялёныя кучары, а падарожнікаў просяць пазычыць ім для гэтай справы свой грабеньчык.

Калі даць яго нахабным і мокрым дзеўкам, яны расчэшуцца і вярнуцца ў раку з мірам, а грэбень прыйдзецца выкінуць, інакш потым аблысееш. Калі ж не даць, то маўкі замучаюць да смерці. Наогул маўкі прыгожыя, такія прыгожыя якімі зроду пры жыцці не былі. Некаторыя страхалюдзіны як раз для гэтага і топяцца. Толькі прыгажосць гэта падманная.

Павернецца да цябе спіной маўка, і ўбачыш пазелянелыя без паветра лёгкія, небіткае сэрца, сапрэўшыя кішкі - такая гадасць! Знаходлівы хлопец, праўда, можа аджартавацца ад мавак, толькі на гэта ўся надзея. Назва адбылася ад стараславянскага "наў" - мярцвяк. Маўкамі становяцца малалетнія дзеці, якія памерлі без вадахрышча ці задушаныя маці, мёртванароджаныя.

Таксама маўкай можа стаць дзіця, якое памёрла на Русальным тыдні. Лічацца што такіх дзяцей забіраюць русалкі, выносяць іх да сябе ў воды, дзе ператвараюць іх у мавак. Іх уяўляюць у выглядзе дзяцей ці дзевак з доўгімі валасамі, у белых кашулях. Асаблівасцю вонкавага выгляду Мавак з'яўляецца адсутнасць скурнага покрыва на спіне, у выніку чаго ззаду ў іх можна было бачыць усе вантробы.

Па гэтым чынніку іх таксама завуць "не меўшыя спіны". На Русальным тыдні бегаюць па палях і напяваюць "Мэне маці парадыла, нехрэшчэну схараныла!". Па ўяўленнях славінцаў, Маўкі лётаюць па паветры ў выглядзе вялікіх чорных птушак з вялікай дзюбай і кіпцюрамі, якімі яны задзіраюць людзей да смерці.

Калі на іх пырснуць вадой і сказаць "Хрышчу цябе ў імя Айца, Сына і Святога Духа", яны звяртаюцца ў анёлаў і аказваюць свайму дабрадзею вялікія паслугі. Гэта можа адбыцца толькі ў плыні сямі гадоў, пасля таго, як дзіця ператварылася ў маўку. Калі ж у плыні сямі гадоў маўку ніхто не пахрысціць, то яна назаўжды застаецца маўкай.

Крыніца: http://www.danvich.com/mavki.php

МАЎКІ

Л.Н.Вінаградава

МАЎКІ - персанажы ўкраінскай дэманалогіі, якія адбываюцца з душ памерлых (пар. укр. дыялектныя назвы Мавак - наўкі, няўкі, мертвушкі, якія ўзыходзяць да старажытнаслав. наў - памерлы). Па цэлым шэрагу прыкмет Маўкі збліжаюцца з русалкамі.

Паводле народных уяўленняў, маўкамі станавіліся малалетнія дзеці: мёртванароджаныя, або памерлыя на Русальным тыдню, або тыя немаўляты, якіх не паспелі ахрысціць перад смерцю; радзей лічылася, што імі маглі стаць дзеці, праклятыя бацькамі ці выкрадзеныя чарцямі.

У заходніх раёнах Украіны распавядалі, што Маўкі з'яўляліся ў выглядзе начных птушак ці птушанят, якія выдаюць жаласны піск; у перыяд Зялёных святак (духаўска-траецкі цыкл свят) іх можна было бачыць на палях, скрыжаваннях дарог ці ў лесе ў выяве малых дзяцей у белым; яны пераследвалі людзей і прасілі, каб тыя іх ахрысцілі.

Калі выпадковы прахожы чуў скаргі Мавак, якія спявалі: "Мэне маты нарадзіла, нехрэшчэну паклала" , то павінен быў сказаць: "Іван ды Мар'я! Хрэшчаю цябе ў імя Айца і Сына і Святога Духу!". З гэтага моманту блукаючая душа магла патрапіць на "той свет"; калі ж на працягу сямі гадоў ніхто з людзей яе так і не "ахрысціць", то памерўшае немаўля ператваралася ў шкоднаснага духа - Маўку ці русалку (пар. мясцовая назва гэтых персанажаў маўкі-сямігодкі).

Асаблівасцю вонкавага выгляду Мавак (у адрозненне ад русалак) лічылася адсутнасць скурнага покрыва на спіне, у выніку чаго ззаду ў іх можна было бачыць усе вантробы. Па гуцульскіх павер'ях, на зіму Маўкі знікаюць з зямлі (жывуць у горных пячорах і ямах), а з'яўляюцца сярод людзей увесну і ўлетку, бегаюць групамі, зграйкамі па лясах і паланінам, саджаюць ці збіраюць кветкі, купаюцца ў рэках і азёрах, водзяць карагоды, любяць музыку і танцы.

Там, дзе яны гулялі і скакалі, трава расце гусцей і зеляней. Аднак людзі лічылі іх небяспечнымі і шкоднаснымі духамі: Маўкі маглі збіць падарожніка з дарогі і завесці яго ў глухмень; заказытаць да смерці; адарваць чалавеку галаву ці наслаць на яго хваробы. У некаторых гуцульскіх сёлах верылі, што Маўкі пранікаюць па начах у хату і смокчуць грудзі спячых людзей (і мужчын, і жанчын), і тады тыя пачынаюць хварэць, чэзнуць і ўрэшце паміраюць.

Абаронай ад Мавак (як і ад русалак) служаць, па народных вераваннях, часнык, хрэн і палын. У тых месцах, дзе Маўкі збліжаюцца з русалкамі і ўяўляюцца ў абліччы маладых прыгожых дзяўчат (укр. Прыкарпацьце, Валынь), папулярныя аповяды пра тое, што Маўкі завабліваюць хлопцаў і ўступаюць з імі ў любоўную сувязь, або зачараваны Маўкамі хлопец сам высочвае яе ў лесе поруч возера, крадзе яе адзежу і змушае выйсці за яго замуж; аднак такі шлюб не бывае шчаслівым: Маўка знікае, а зачараваны ёю муж гіне ад нуды.

У адной з гуцульскіх былічак, "няўка" наведвае аўчара, які пасвіць статак на паланіне, жыве з ім як жонка, а па начах высмоктвае з яго кроў, у выніку чаго ён гіне. Пар. таксама Наві.

Літ.:

Зеленин Д.К. Очерки русской мифологии: Умершие неестественной смертью и русалки. М., 1995. С. 70-71, 147, 151, 164;

Гнатюк В.М. Остатки передхристиянського релігійного світогляду наших предків // Українці: Народні вірування, повір'я, демонологія. Київ, 1991. С. 394-395;

Воропай О. Звичай нашого народу: Етнографічний нарис. Київ, 1991. Т. 2. С. 167-171

МАЎКА

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

МАЎКІ (НАЎКІ) - славянскія міфічныя істоты, маюць шмат падабенстваў з русалкамі; ва ўкраінцаў - маўкі, майкі, нейкі, у балгараў – навякі ці навы, у славінцаў маў’е, наў’е, моў’е. Назва адбылася ад стараславянскага "маў" - мярцвяк. Маўкамі становяцца малалетнія дзеці, якія памерлі без вадахрышча ці задушаныя маці, мёртванароджаныя.

Таксама маўкай можа стаць дзіця, якое памёрла на Русальным тыдні. Лічацца, што такіх дзяцей забіраюць русалкі, выносяць іх да сябе ў воды, дзе ператвараюць іх у мавак. Павер'е позняе, хрысціянізаванай Русі. Іх уяўляюць у выглядзе дзяцей ці дзевак з доўгімі валасамі, у белых кашулях.

Асаблівасцю вонкавага выгляду мавак з'яўляецца адсутнасць скурнага покрыва на спіне, у выніку чаго ззаду ў іх можна было бачыць усе вантробы. Па гэтым чынніку іх таксама завуць "не меўшыя спіны". Яны хаваюцца ў лясах, на палях, у рэках і азёрах, часта збліжаюцца з русалкамі і помсцяць людзям, за тое, што дапусцілі іх раннюю смерць, збіваючы падарожнікаў з дарогі, заводзячы ў балоты і забіваючы, могуць заказытаць да смерці.

Гэтак жа, як і русалкі, часта завабліваюць да сябе мужчын і забіваюць іх. Часта просяць падарожнікаў даць ім грабеньчык. Калі грабеньчык атрымліваюць, то расчэсваюцца і сыходзяць, інакш могуць загубіць. На Русальным тыдні бегаюць па палях і напяваюць - "Мяне маці нарадзіла, нехрышчонай пахавала!" - укр. "Мэне маты спарадзіла, нехрэшчэну схавала!".

Па ўяўленнях славінцаў, Маўкі лётаюць па паветры ў выглядзе вялікіх чорных птушак з вялікай дзюбай і кіпцюрамі, якімі яны задзіраюць людзей да смерці. Калі на іх пырснуць вадой і сказаць "Хрышчу цябе ў імя Айца, Сына і Святога Духа", яны звяртаюцца ў анёлаў і аказваюць свайму дабрадзею вялікія паслугі.

Гэта можа адбыцца толькі на працягу сямі гадоў, пасля таго, як дзіця ператварылася ў маўку. Калі ж на працягу сямі гадоў маўку ніхто не пахрысціць, то яна назаўжды застаецца маўкай. Абаронай ад мавак па народных павер'ях служыць часнык, хрэн і палын.

Літаратура

• Hanu š Machal, «Nakres slovanskeho Bajeslovi» (Прага, 1891, стр. 119—121);

• Чубинский, «Труды» (I, 206); Афанасьев,

• «Поэтич. воззрения» (III, 241); Матов, «Верзиулово коло» (1895).

МАЎКІ

МАЎКІ (грэчухі, малкі, майкі) - тоесныя русалкам; парода русалак-дзяцей; народная фантазія ўяўляе іх у выглядзе дзяўчынак-сямігодак з русымі, кучаравымі валасамі, у белых кашулях, без пояса. Жывуць на горных вяршынях. Як дзевы дажджавых крыніц маўкі носяцца над нівамі і палямі, і з аднаго боку, поячы іх вільгаццю, даюць багаты ўраджай, а з другога, пасылаючы няўчасныя ліўні і буры, пашкоджваюць спеючае жніво.

У Маларосіі распавядаюць, што яны штогод прыходзяць на зямлю ў той час, калі хлеб пачынае каласаваць і можа служыць ім надзейным сховішчам. Завуць іх і грэчухамі - ад грэчкі, у якой яны любяць хавацца. Маўкі імкнуцца помсціць жывым людзям за тое, што дапусцілі іх памерці нехрышчонымі і пазбавілі нябеснага царства.

У летні час яны плаваюць у начныя гадзіны на паверхні рэк, крыніц і азёр і плёскаюцца вадою, а на Русальным тыдні бегаюць па палях і нівам з сумным воклічам: "мэне маці парадыла, нехрэшчэну схараныла!" У гуцулаў майкі - прыгожыя, .стройныя і жвавыя, носяць тонкія, празрыстыя сукенкі і прыбіраюць свае доўгія, распушчаныя па плячах косы вясновымі кветкамі.

Яны клапоцяцца пра дабрабыт палёў і статкаў, і як толькі растануць снягі - з'яўляюцца ў горы і даліны, засяваюць травы і даруюць ураджай. Яны крадуць па начах лён, прадуць кудзелі, ткуць і беляць палотны, і ўюць вянкі.

Крыніца: http://www.danvich.com/mavki.php