ГАРОДНІНА
Сваё месца ў народна-паэтычных поглядах беларусаў на свет займаюць вераванні пра гарод і гародныя расліны. Гарод у міфапаэтычных уяўленнях – гэта не дзявоцкае і не мужчынскае месца, а пасадка Г. – працоўная функцыя жанчын, якая нярэдка суправаджалася рытуальнымі паводзінамі.
Кожная з вядомых беларусам гародных раслін знайшла сваё месца ў раслінным кодзе традыцыйнай культуры, які здолеў зафіксаваць старажытныя звычаі і абрады, а таксама метафарычна адлюстраваць тыя ці іншыя якасці самога чалавека і ладу яго жыцця.
Шмат павер’яў, звязаных з вырошчваннем Г., укладваецца ў даволі тыповую карціну аграрнай магіі, дзе асноўным структурным законам з’яўляецца падтрыманне формулы “падобнае выклікае падобнае”: каб гуркі былі доўгімі і тоўстымі, гаспадыня клала побач з сабой таўкач; цяжарную жанчыну прасілі пакласці першыя бульбіны; моркву сеялі толькі абутымі, каб яна не патрэскалася і не набыла форму босай нагі.
Народнапесенная сімволіка задзейнічае Г. у “прыродных” частках вобразнага паралелізму, зыходзячы перадусім з яе “полавай” дыферэнцыяцыі. Асновай суадносін з тым ці іншым полам стала вонкавая форма Г.
Так, рэпа, капуста і буряк падаюцца як жаночыя сімвалы, а гурок, морква, пятрушка, хрэн – як мужчынскія. У традыцыйнай культуры замацавалася абарончая семантыка вострай, пахучай Г. – цыбулі, часныку, хрэну, рэдзькі, перцу, якія выкарыстоўваліся ў якасці супрацьдзеяння варожым уплывам.
Аналіз павер’яў, звязаных з Г., яшчэ раз дэманструе непадзельнасць і ўзаемаабумоўленасць народна – паэтычнай сімволікі і традыцыйнага ладу жыцця.
Крыніца: http://rv-blr.com/dictonary/view/882
|