МАРГОСЬ’Е
Маргось’е (маргоскі, братчыны) - святы замужніх жанчын, разнавіднасць братчыны. Яны ўяўлялі сабой сумесную трапезу замужніх жанчын, якая праводзілася ў лесе, на беразе ракі, возера або ў хаце, таемна ад дзяўчат і мужчын. Жанчыны маглі збірацца на баляванне ўсёй вёскай або разбівацца на групы па веку.
Аднак гэта заўсёды былі святы жанчын, якія мелі дзяцей і якія не страцілі яшчэ рэпрадуктыўныя функцыі. Старым наведваць жаночыя святы не належала, бо яны, па старажытных міфалагічным паданням, састарэўшы, гублялі пол. Маладзіцы, г.зн. жанчыны, якія толькі што ўступілі ў шлюб і што не мелі пакуль яшчэ дзяцей, прыходзілі на святы толькі па адмысловым запрашэнні.
Свята пачыналася са збору - прадуктаў, неабходных для трапезы. Стравы звычайна рыхтаваліся малочныя або раслінныя: пірагі, кашы, яечня, тварог, смятана, сыр. Напоі, піўное сусло, квас, бражка, - з ячменю або жыта. Перад пачаткам балявання на бажніцу ставілася міска з кашай, якая расцэньвалася як дар Божай Маці, жонкам - міраносіцам або святому, на дзень якога прыходзілася свята.
Падчас трапезы жанчыны абмяркоўвалі вясковыя і сямейныя справы, дзяліліся досведам сямейнага жыцця з маладзіцамі, спявалі, скакалі, весяліліся. Жаночыя святы, як і мужчынскія братчыны, сыходзяць сваімі каранямі ў глыбокую старажытнасць. Прынята лічыць, што ў іх аснове ляжаць рытуалы, звязаныя з адпраўленнем ахвяры бажаству расліннасці.
Яны былі вядомыя пад рознымі назовамі і праводзіліся звычайна ў вяснова-летні час, пачынаючы з тыдня жонак-міраносіц, г.зн. з другога і трэцяга тыдня пасля Вялікадня, да Сёмухі.
Асабліва часта святы ўладкоўваліся ў трэцюю нядзелю пасля Вялікадня, калі ў цэрквах адзначалася памяць жонак-міраносіц, г.зн. тых годных жанчын, якія з плачам назіралі за перанясеннем цела раскрыжаванага Хрыста ў пячору і прышлі да дамавіны з духмянымі алеямі, каб нацерці, па старажытным звычаю, цела памерлага.
Прынята было лічыць, што ў гэтую нядзелю у ўсіх жанчын дзень народзінаў. Слова "маргось’е" адбываецца ад дыялектнага слова "маргосіць", што значыць "какетнічаць".
матэрыял падрыхтавала
Шангіна Ізабела Іосіфаўна
|