ПАКРОЎ ПРАСВЯТОЙ БАГАРОДЗIЦЫ I ПРЫСНАДЗЕВЫ МАРЫI
Адно з найбольш шанаваных святаў Праваслаўнай Царквы. У Х стагоддзi ў Влахернскай царкве Канстанцiнопаля, куды ў V стагоддзi з Палесцiны былi перанесены рыза Багародзiцы, яе галаўны ўбор (мафорый, амафор, пакрывала ад галавы да ног) i частка пояса, цудоўна з’явiлася сама Багародзiца.
У гэты час iшла жорсткая вайна, сарацыны забiвалi вернiкаў. Не маючы дастатковай магчымасцi супрацьстаяць захопнiкам, жыхары Канстанцiнопаля з малiтвай звярнулiся да Багародзiцы.
У нядзелю, падчас лiтургii, святы Андрэй, у гонар Хрыста юродзiвы, паглядзеў на неба i ўбачыў, як па паветры iдзе Прачыстая Дзева. Яна ззяла нябесным святлом i iшла ў суправаджэннi анёлаў i святых.
Прачыстая Дзева пачала слёзна малiцца за хрысцiян аб вызваленнi ад ворагаў. Калi Марыя падышла да прастолу, яна зняла са сваёй галавы пакрывала i распасцёрла яго над усiмi прысутнымi ў храме.
Пакрывала ў яе руках ззяла "ярчэй за сонечныя прамянi". Дзякуючы заступнiцтву Прачыстай Дзевы вораг пакiнуў тэрыторыю, прылеглую да Канстанцiнопаля. Сярод усходнiх славян свята Пакроў Боскай Мацi святкуецца з сярэдзiны ХІI стагоддзя.
У гонар Пакрова Боскай Мацi будавалiся храмы, пiсалi абразы.
l У народзе дзень Пакрова Прасвятой Багародзiцы атрымаў таксама сiмвалiчны змест: снег, якi выпадаў у гэты дзень, называлi "снежным покрывам" зямлi, а значыць, неабходна было скончыць усе сельскагаспадарчыя работы: "Прыйшлi Пакровы, пытаюць, цi да зiмы гатовы", "Хто сее на Пакровы, не будзе мець чаго даць карове".
l Пакровы — першы надыход маразоў, холаду, снегу, прымаразкаў — своеасаблiвая мяжа памiж восенню i зiмой.
l У Беларусi i сёння свята ўшаноўваюць залатое правiла народнай культуры — пасля Пакроваў нельга кранаць зямлю: "Не чапай зямлю да Радаўнiцы i пасля Пакроваў, смерць будзе ў тваiм родзе". Казалi так: "На Пакроў зiма закрывае лета, а Бог пячатае зямлю, i пасля гэтага дня да вясны нiхто не можа яе чапаць".
Асаблiва гэта тычыцца закладкi фундаменту, будаўнiцтва агароджы, тыноў, усталявання помнiкаў на могiлках.
l Пакровы традыцыйна лiчацца "ахоўным" (спрыяльным) часам для вяселляў. З гэтага дня пачынаюцца так званыя "восеньскiя вяселлi": "Пакровы i зямлю, i дзеўку пакрыюць", "Бацюшка Пакроў, пакрый зямлю сняжком, а мяне маладу — жанішком".
l Пакрытая галава здавён была прыкметай замужняй жанчыны: дзяўчаты хадзiлi з непакрытай галавой, а замужнiя жанчыны павiнны былi мець галаўны ўбор. l Калi на Пакровы iдзе снег, гэта прадказвала вялiкую колькасць вяселляў.
Казалi: "Прыйдуць Пакровы дзяўчыне галаву пакрыць", а "Не пакрылi Пакровы, не пакрые i Раство". Так у народнай свядомасцi аб’ядналiся амафор Багародзiцы, снежны пакроў зямлi i вясельнае ўбранне нявесты — вэлюм.
l Дзяўчаты, якiя верылi ў сiлу свята Пакроваў, iх здольнасць пасадзейнiчаць шлюбу, ранiцай iшлi ў царкву, запальвалi свечку перад абразом Дзевы Марыi i казалi: "Пакроў пакрыў зямлю снегам, раку лёдам, рыбу луской, а мяне чапцом (вэлюмам) пакрой". Iснавала павер’е: хто раней запалiць свечку, той раней возьме шлюб.
l З 14 кастрычнiка паўсюдна пачыналiся Пакроўскiя кiрмашы.
l У гэты дзень абавязкова пяклi блiны. Лiчылiся, што дзякуючы гэтаму сям’я ўдала перазiмуе. Гэты абрад так i звалi — "запякаць вуглы", гэта значыць зберагчы, захаваць сям’ю, хату, гаспадарку.
l Свята Пакровы было даволi вызначальным для стану надвор’я, асаблiва для зiмовага перыяду. Давайце назiраць i разважаць разам з нашымi продкамi: Якiя Пакровы, такая i зiма.
На Пакровы да абеду восень, па абедзе — зiма. Калi снег да Пакроваў пойдзе — зiма будзе не хутка. Калi жоравы адляцяць да Пакравоў — зiма будзе ранняя i халодная.
Калi лiсце з дуба i бярозы на Пакровы ападзе чыста — да лёгкага года, а не ападзе — да суровай зiмы. Ад першага снегу да саннага шляху шэсць тыдняў. Калi да Пакрова дня снег не пакрыў зямлю — на Каляды не будзе снегу. Якая пагода на Пакровы, такая i на Раство.
Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК
|