ДЗЕДАВІЦА

ЛІТВІНЫ СЕВЕРШЧЫНЫ
Меню сайту
Форма уваходу
Пошук
Сябры сайту
  • Официальный блог
  • Сообщество uCoz
  • FAQ по системе
  • Инструкции для uCoz
  • Статыстыка

    Анлайн усяго: 1
    Гасцей: 1
    Карыстальнікаў: 0

    ЛІТВІНЫ СЕВЕРШЧЫНЫ

    Літві́ны Се́вершчыны — назва беларускамоўнага насельніцтва паўднёва-заходніх паветаў былой Чарнігаўскай губерні — Гараднянскага, Мглінскага, Навазыбкаўскага, Старадубскага, Суражскага і некаторых іншых. У 9 – 12 ст. гэты рэгіён быў сумежжам плямён севяран, радзімічаў і вяцічаў, насіў назву Севершчына і першапачаткова ўваходзіў у склад Чарнігава-Северскага княства.

    У сяр. 14 ст. Севершчына далучана вялікім князем Альгердам да ВКЛ. Канчаткова перайшла да Расійскай дзяржавы па Андросаўскаму дагавору (1667). Упершыню ў навуковы ўжытак тэрмін літвіны адносна беларускамоўных жыхароў Чарнігаўшчыны ўвёў у канцы 18 ст. Апанас Шафонскі. П. Білецкі-Насенка у сваім "Слоўніку украінскай мовы" (1843) пісаў:

    «Литвин. Житель и подданый Вел[икого] Княж[ества] Литвы. Полтавские малороссияне называют литвинами всех жителей задесенских, говорящих белорусским "наречием"».

    У 19 ст. працы прысвечаныя беларусам-літвінам выдалі Г. Есімантоўскі і С. Максімаў, на пачатку 20 ст. — А. Рубец. Адным з галоўных даследчыкаў літвінаў з'яўляецца Марыя Косіч.

    У 1901 годзе ў часопісе "Живая старина" друкуецца яе манаграфія "Литвины-белорусы Черниговской губернии, их быт и песни", якая ў 1902 годзе выйшла асобным выданнем.

    У савецкі час беларусаў-літвінаў вывучалі прафесар П. Растаргуеў і вядомы беларускі этнограф Аляксандр Сержпутоўскі. Самі сябе літвіны называлі "рускімі" і "казакамі".

    Літвіны ўсведамлялі сваё адрозненне ад вялікарускага насельніцтва ("маскалі", "кацапы" — у іхняй мове). Этнонім "беларусы" літвінамі не ўжываўся, бо на Чарнігаўшчыне ў канцы 19 – пачатку 20 ст. не было элітарнага беларускага нацыянальнага руху.

    Літвіны адрозніваліся ад суседняга вялікарускага і украінскага насельніцтва этнічнымі рысамі адзення (белыя даматканыя світкі, жаночы галаўны ўбор намітка, мужчынскі — магерка), абрадамі і мовай (вельмі блізкая да гаворак Усходняй Гомельшчыны).

    Моўныя асаблівасці ў сельскай мясцовасці, з-за замкнёнасці сельскага жыцця ў мінулым і аддаленасці ад вялікіх адміністратыўна-палітычных і прамысловых цэнтраў у новы час, захоўваюцца па сённяшні дзень.

    Тэрыторыя былой Чарнігаўскай губерні пасля рэвалюцыі была падзелена паміж РСФСР і УССР і былыя літвіны ўсведамляюць сябе зараз адпаведна рускімі і ўкраінцамі.

    Толькі невялікая частка літвінаў Чарнігаўшчыны (жыхары вёскі Казацкія Балсуны былога Суражскага павету і некаторых іншых, што ўвайшлі ў склад БССР) была далучана да працэсаў кансалідацыі беларускай нацыі.

    Узята з http://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B




    Copyright MyCorp © 2024
    Конструктор сайтов - uCoz