НЯДЗЕЛЯ [2]

Сёмы, апошні дзень тыдня, лічыўся днём адпачынку, днём “не для дзела”. У гэты дзень забаранялася выконваць шматлікія жаночыя справы: шыць, вязаць, прасці, ткаць, сукаць ніткі, купаць дзяцей і мыця бялізну, каб не хварэлі хатнія і свойская жывёла.

Адначасова гэты ж дзень лічыўся спрыяльным для распачывання пераважна мужчынскіх спраў: пажадана было рабіць засеўкі, збірацца на сенакос, першы раз выганяць скаціну ў поле, закладваць падваліны новай хаты.

Прыярытэт мужчынскага пачатку ў дачыненні да гэтага дня, відаць, невыпадковы, бо хутчэй за ўсё моцна хрысціянізаваная Н. як дзень уваскрэсення Ісуса Хрыста ў Сярэднявеччы пераняла звычаёва – этыкетныя і рытуальна – абрадавыя функцыі старажытнага чацвярга.

Абрадавая практыка сведчыць, што ў шэрагу рытуальных кантэкстаў рэгламентацыя дзеянняў і паводзінаў людзей тыпалагічна блізкая чацвярговым (чацвер як мужчынскі дзень таксама лічыўся спрыяльным для пачатку адказных работ).

Народная прыказка звязвае паміж сабой гэтыя два дні: “Вяселлю казала і качарга гуляць ад нядзелі і да чацвярга!” Хрысціянізацыя беларусаў паспрыяла таму, што Н. стала ў гадавым святочным кругабегу асноўным днём для правядзення абрадавай практыкі.

Становіцца зразумелым, чаму беларусы меркавалі, што дзіця, якое нарадзілася ў Н., будзе валодаць незвычайнымі здольнасцямі, яго нельга сурочыць, на яго нельга навесці шкоду. Існавала перакананне: людзі, якія нарадзіліся ў гэты дзень, маглі “бачыць” зарыты скарб, таму што над скарбам заўсёды свеціцца блакітнае святло нябёсаў, але яго не ўсе бачаць.

Пажадана, каб маці з дзіцём упершыню выйшла з хаты ў гэты дзень. Беларускае звычаёвае права патрабавала: “У сераду (посны дзень) не смейся, у нядзелю не плач”.

Крыніца: http://rv-blr.com/dictonary/view/3763