ДЗЕДАЎ ТЫДЗЕНЬ

Дзедаў (Памiнальны, Усёядны, Усерадны, Сплашны) тыдзень (Памiнальнiца) – перадапошнi тыдзень мясаеда (трэцi ад канца) перад Вялiкiм постам, прысвечаны памяцi памёршых продкаў, "дзядоў". Асаблiва ўрачыста адзначалi ў пятнiцу i суботу.

Не працавалi, каб не шкодзiць "мёртвым душам". У царкоўнiкаў гэта быў тыдзень Мытара i Фарысея (за 10 тыдняў перад Вялiкаднем). Прытча пра іх заканчваецца вядомымі словамі: кожны, хто ўхваляе сябе, супакоіцца, а супакоены сабою, узнясецца.

Фарысей жыў справядліва, але грашыў гардыняю, а збіральнік падаткаў, што, несумненна, грашыў на працы, быў апраўданы Богам, бо прасіў пакаяння (Евангелле ад Лукі. 18, 9).

Пра снежныя завеi ў пачатку тыдня на Гомельшчыне гаварылi: "Ета Усеядная ў госцi едзя!", а ў канцы тыдня: "Ета iз гасцей Усеядная едзя!". (Раманаў, 1912). Вельмi шмат прыкмет i прымеркаванняў звязвалi з Усеядным тыднем смаленскiя беларусы.

Лiчылася, калi "вея" (мяцелiца) была ў нядзелю, то авёс неабходна сеяць на дзевятым тыднi; калi ж у панядзелак, то – на восьмым; калi ў сераду цi чацвер, то пакiдалi "дзесяцiнкi дзве". I наогул, калi надарылася вялiкая мяцелiца на тыднi, то авёс трэба сеяць раней (Дабравольскі, 1894).

Алесь Лозка