ДЗЕДАВІЦА

ПАХОДЖАННЕ І БУДЫНАК СВЕТУ
Меню сайту
Форма уваходу
Пошук
Сябры сайту
  • Официальный блог
  • Сообщество uCoz
  • FAQ по системе
  • Инструкции для uCoz
  • Статыстыка

    Анлайн усяго: 1
    Гасцей: 1
    Карыстальнікаў: 0

    ПАХОДЖАННЕ І БУДЫНАК СВЕТУ

    Агонь для нашых продкаў - мужчынская аснова свету. Ён можа быць розным: нябесным, падземным, жывым, зямным. Вада - жаночая аснова. Яна таксама бывае некалькіх відаў: нябеснай, зямной, падземнай, жывой і мёртвай. З гэтых двух першаэлементаў была створана Зямля. А адбылося гэта так. Калісьці ўвесь свет складаўся са святла і мёртвай вады, пасярод якой знаходзіўся камень.

    Аднойчы бог Пярун угневаўся і давай кідаць стрэлы ў камень. Адна страла патрапіла ў мэту і высекла тры іскры: белую, жоўтую і чырвоную. Іскры зваліліся ў ваду і ўскаламуцілі яе. Святло пашарэла, як быццам неба зацягнулася хмарамі.

    Праз некаторы час стала відаць, што сярод вады з'явілася зямля. Затым паўстала жыццё: лясы, трава, звяры, рыбы і - чалавек. Стваральнікамі свету былі Белбог - старэйшы бог неба, увасабленне дабра, светлага пачатку, і Чарнабог - бог цемры, зла. Увесь свет старажытныя беларусы дзялілі на тры часткі: верхнюю, сярэднюю, ніжнюю.

    Верхняя - Неба - месца знаходжання галоўных багоў - багоў святла, дабра. Сярэдняя частка - Зямля, тут жывуць зямныя богі, мноства добрых і злых духоў, людзі, жывёлы, растуць дзівосныя расліны. Ніжняя частка - Падземны свет - месца рассялення падземных багоў і духаў, у большасці сваім ліхіх, якія ўвасабляюць цемру, зло, холад.

    Усе тры света злучаны паміж сабой сусветным дрэвам. У беларусаў гэта Дуб. Карані Дуба сыходзяць у Падземны свет, ствол знаходзіцца ў сярэднім, а крона дасягае Неба. Месца, дзе расце Дуб, з'яўляецца цэнтрам свету. Знаходзіцца гэты цэнтр дзесьці далёка, але дарога да яго добра вядома . З хаты ў двор, з двара ў поле.

    Праз поле, раку, праз лес і горы, да сіняга мора. Сярод сіняга мора - выспа. На ёй камень. На тым камені расце Дуб. Вось тут і знаходзіцца цэнтр свету. Сусветнае дрэва не толькі змацоўвае і падтрымлівае тры часткі свету, па яго ствалу і галінам героі могуць патрапіць на Неба, а праз дупло спусціцца ў Падземны свет.

    Жыве ў цэнтры свету Князь змей, вонкавым выглядам падобны на вялікую змяю. Змяіны князь мае жонку, дзяцей і шмат змей-слугаў. Беларусы лічылі, што сам Князь змей добры і добра ставіцца да людзей. Але яго падпарадкаваныя - злыя і нясуць шкоду як людзям, так і хатнім жывёлам.

    Людзі праз замовы звярталіся да Князя з просьбамі: дапамагчы хворым жывёлам ці чалавеку, супакоіць сваіх змей, каб не джалілі людзей і скаціну. Калі гэта не дапамагала, пагражалі ўціхамірыць змей-слугаў і нават яго самога з дапамогай багоў. Пагражаліся спаліць яго хату, паслаць на яго маланку, гром нябесны.

    Дзесьці там, за морам, недалёка ад цэнтра свету ёсць Вырай - прастора, куды адлятаюць душы памерлых людзей. Але не кожная душа трапляе ў Вырай, а толькі тая, якую адзначаць богі Неба. Там душы людскія працягваюць жыць, не ведаючы пакут і гора. Вырай - краіна вечнага святла і цяпла, выдатных садоў і жывёл.

    Людзі пры жыцці туды пракрасціся не могуць. У гэтым жыцці Вырай даступны толькі птушкам і змеям. Птушкі ляцяць туды на зіму, а ўлетку зноў вяртаюцца ў краі, дзе жывуць людзі. Беларус жыве на сваёй зямлі. Усё, што за межамі яго зямлі - чужы свет: незнаёмы, незразумелы, нават варожы, а галоўнае - цяжкадаступны.

    Чужы свет знаходзіцца за лясамі, гарамі, марамі, адгароджаны агністай ракой; пераадолець усе гэтыя перашкоды могуць толькі героі, ды і то з дапамогай багоў ці іх памагатых - святых звяроў. Вандраванні ў чужыя краі небяспечныя. Дзесьці там жывуць дзікія людзі. Яны не маюць адзення, абраслі поўсцю, у іх доўгія хвасты і вялікія вушы, як у вала, адно вока на лбу.

    Яны не кажуць, толькі пішчаць. Дзікія людзі нічым не займаюцца, ляжаць сабе поруч дарог, забіваюць людзей і з'ядаюць іх. Аднекуль адтуль, з чужога свету, з'яўляецца пачвара Цмок. Цмок - самы страшны звер на свеце, які скача па зямлі і лётае па паветры. Ён нясе людзям гора і разбурэнне.

    Таму беларусы дадаюць да яго імя эпітэты "пракляты", "паганы". Велічынёй ён з хату. Можа мець тры, шэсць, дзевяць, дванаццаць галоў вялікіх, як кадкі. З ноздраў б'е полымя. У яго ёсць крылы, рукі і ногі, на якіх кіпцюры, як мячы. Сваё з'яўленне суправаджае рознымі гукамі: шыпіць па-змяінаму, раве па-звярынаму.

    Цмок усё разбурае на сваім шляху. Кожная частка сусветнай прасторы абавязкова мае свайго гаспадара, уладара - галоўнага бога. Яму падпарадкоўваюцца меней значныя богі, а ім у сваю чаргу духі, святыя жывёлы.

    Сэнс існавання багоў, духаў - чалавек. За чалавека і валоданне Зямлёй ідзе барацьба паміж багамі святла і цемры, дабра і зла. Богі святла і дабра здольныя знішчыць цёмныя сілы, але не робяць гэтага, каб у людзей захоўваўся страх, інакш яны і багоў бы забыліся.

    Крыніца: http://old.knihi.com/artykuly/jaryla-ras.html




    Copyright MyCorp © 2024
    Конструктор сайтов - uCoz